Atgyfodi
Clip o’r gwaith Atgyfodi, sy’n cynnwys cyfweliad gyda Tyrone O'Sullivan o bwll glo eiconig Tower. Ynddo mae’n siarad yn bersonol iawn ynglŷn ag adnabod dynion o dan y ddaear drwy sŵn eu lleisiau.
Yn ein harchifau yr ydym yn cadw a chasglu ein straeon - y personol a’r Cenedlaethol; boed hynny ar bapur, silindr Edison, shellac, feinil, tâp, ffilm neu ddisg galed, y rhain yw gweadau’r cof, hanes, diwylliant, perthyn a’n hunaniaeth.
Mae Atgyfodi yn cyflwyno lleisiau a recordiadau coll o archifau sain Amgueddfa Werin Cymru yn Sain Ffagan trwy gyfrwng gosodweithiau trwythol sy’n cyfuno sain amgylchynol, delweddau a ffeindiwyd a rhai a ffilmiwyd yn benodol. Wrth blethu’r rhain gyda chyfansoddiadau cerddorol cyfoes, caiff y lleisiau a’r recordiadau, a’r hyn y maent yn ei gynrychioli, eu dychwelyd i gof y genedl. Caiff y caneuon a’r straeon eu gweu fel ‘collage’ gyda recordiadau maes a wnaed yn safleoedd gwreiddiol adeiladau’r amgueddfa. Ceir hefyd recordiadau gwreiddiol o leisiau pobl a llefydd eiconig neu leisiau o bwysigrwydd symbolaidd fel Tyrone O’Sullivan o Bwll Glo Tower a’r ffermwr Arthur Morris Roberts, a welodd foddi Capel Celyn pan roedd yn fachgen ifanc.
Mae Atgyfodi yn bwrw golau ar gyfoeth traddodiad cerddorol Cymru: Caneuon a straeon sy’n cael eu canu a’u hadrodd gan bobl go iawn. Fe ddylanwadodd gweadau a seiniau’r bywydau yma ar arddull gyfansoddiadol y gerddoriaeth a phroses greu’r project. Wrth galon y cyfan roedd yr alawon traddodiadol, y farddoniaeth a rhythmau soniarus yr iaith lafar.
Wrth greu cyfansoddiadau mewn ymateb i hyn ac yn ffrâm gerddorol o’u cwmpas, mae’r caneuon gwreiddiol yn datblygu’n felodig a harmonig. Mae lle yma hefyd i gerddorion cyfoes sy’n defnyddio offerynnau traddodiadol Cymreig i ail-ddehongli a byrfyfyrio. Wrth hynny, mae’r ‘cylch’ creadigol yn cael ei gwblhau gan gynnig ail-ddehongliad o hen draddodiadau.
Cyflwynir Atgyfodi gyda Cherddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC, perfformiadau ar y crwth, y pibgorn, y ffidil a’r chwiban gan Cass Meurig a Patrick Rimes, a lluniau a delweddau a ffilmiwyd yn arbennig gan Huw Talfryn Walters.
Hanes y Project:
Hydref 2018: Gosodwaith safle-benodol a pherfformiad yn Amgueddfa Werin Genedlaethol Sain Ffagan.
Tachwedd 2018: Darllediad ar BBC Radio Cymru, a BBC Sounds.
Mai -Mehefin, 2019: Ail-ddehonglwyd ar gyfer Gŵyl Diffusion Ffotogallery ar Olwg a Sain.
Awst 2019: Dangoswyd ar sgrin yng Ngŵyl y Dyn Gwyrdd.
Chwefror 2020: Dangoswyd ar sgrin fel rhan o Ddangosiadau Sinema Archifau Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Awst 2020: Dangoswyd fel rhan o Ŵyl ‘Amgen’ Eisteddfod Genedlaethol Cymru.
Tachwedd 2023: Ail-ddarllediad gan BBC Radio Cymru, a dangosiad yng Nghanolfan Gelfyddydau Chapter. Dathliad o 75 mlwyddiant yr Amgueddfa Werin, Sain Ffagan.
““Mae pethau da yn cael eu creu ac yn digwydd yng Nghymru heddiw. Dyma un ohonyn nhw””
Ysgubor Kenixton: Delwedd o’r gosodwaith tu mewn
John yn arwain perfformiad o Atgyfodi yn atriwm Amgueddfa Werin Genedlaethol Sain Ffagan, Hydref 2018.
Tŷ Kennixton: Tafluniad allanol
Ymarfer ar y safle gyda Cherddorfa Genedlaethol BBC Cymru
Melin Bompren: Delwedd ôl-dafluniedig o’r melinydd diwethaf, Hettie Jones, wedi ei ddychwelyd i’r safle lle tynnwyd y lluniau yn 1953. Cafodd hyn ei gyfeilio gan osodwaith sain fewnol 'Blawd Barlys'.
John gyda’r ffermwr, Arthur Morris Roberts, wnaeth sôn am weld Capel Celyn yn cael ei foddi pan yn fachgen ifanc.